Anayasa Mahkemesi ve İçişleri Bakanlığı tarafından düzenlenen “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Göç ve İnsan Hakları Milletlerarası İstişare Konferansı” Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde gerçekleştirildi.
İçişleri Bakanı Yerlikaya, konferansta yaptığı konuşmada, göçün tarihin en kadim sosyolojik sorunlarından biri olduğunu ve tüzel açıdan da kıymetli bir olgu olduğunu söyledi. Türkiye’nin göç idaresini, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde, Anayasa’nın 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde, ulusal menfaatler temelinde, medeniyet bedelleri ve insan haklarına uygun olarak yürüttüğünü aktaran Yerlikaya, “Ülkemiz bugün, tarihî birikimine uygun bir göç idaresini muvaffakiyetle uygulamaktadır. Türkiye, kanunlarımıza uygun olarak ülkemize gelen, bilim, sanayi ve iktisat üzere alanlarda ülkemize katma bedel sağlayacak olan yabancıların, süreçlerini kolaylaştıran, teşvik eden bir tertipli göç siyasetine sahiptir.” sözlerini kullandı.
Diğer taraftan Türkiye’nin, savaş ve çatışmalardan kaçan, yardıma ve takviyeye gereksinimi olan mazlumlara da şefkat elini uzattığını belirten Yerlikaya, “Göçü, insan hayatını önceleyen, lakin kamu nizamı ve kamu güvenliğimizden asla taviz vermeyen bir anlayışla yönetiyoruz.” diye konuştu.
Yerlikaya, “Uluslararası temel tüm insan hakları kontratlarına taraf olan ülkemiz, 4 Ekim 2024 tarihi prestijiyle, 1 milyon 45 bin 722 ikamet müsaadesi sahibi yabancının yanı sıra, 3 milyon 89 bin 904 süreksiz müdafaa altında bulunan Suriyeliyi ve 213 bin 169 memleketler arası müdafaa sahibi yabancıyı konuk etmektedir.” dedi.
Türkiye’nin insan hakları hukuku alanındaki memleketler arası temel dokümanları ve göç müktesebatını erken devirlerde kabul ettiğini ve iç hukukunun bir kesimi haline getirdiğini belirten Yerlikaya, 1951 Cenevre Mukavelesi ve 1967 Protokolü başta olmak üzere, milletlerarası mülteci hukukuna taraf olduğunu kaydetti.
Yerlikaya, “Aynı vakitte Avrupa İnsan Hakları Kontratı ve Birleşmiş Milletler Mülteci Hakları kapsamında üstlendiği yükümlülüklerle, göçmenlerin ve milletlerarası muhafaza altındaki yabancıların temel haklarının korunmasını garanti altına almıştır. Milletlerarası insan hakları hukukuna uygun politikalarımız, göçmenlerin ve memleketler arası müdafaa altındaki yabancıların yalnızca fizikî güvenliğini sağlamakla kalmamış, birebir vakitte onların eğitim ve sıhhat üzere temel haklara erişimlerini mümkün kılmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.
“YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU TÜRKİYE’NİN GÖÇ İDARESİNDE KIYMETLİ BİR KİLOMETRE TAŞI”
Bakan Yerlikaya, 2013 yılında kabul edilen 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun, Türkiye’nin göç idaresinde kıymetli bir kilometre taşı olduğunu söz ederek, şunları söyledi:
“Göç idaremize esaslı değişiklikler getiren bu kanun, Türk Yabancılar Hukuku’nda ve göç siyasetlerinin inşasında yeni bir periyodun başlangıcı olmuştur. Bugün uzman bir kuruluş olarak misyonlarını yerine getiren Göç Yönetimi Başkanlığımızın kuruluşu bu kapsamda gerçekleşmiştir. Kanunun hazırlanması sürecinde, ülkemizin tarihi ve kültürel mirasıyla birlikte, kozmik insan hakları ve insanlığın ortak kıymetleri dikkate alınmıştır. Kanun, göçmenlerin her insan üzere doğuştan getirdiği temel hak ve özgürlüklerini garantiye alırken tıpkı vakitte kamu sistemi ve güvenliğini sağlamak için faal tedbirler getirmiştir.”
6458 sayılı kanunun, süreksiz müdafaa, memleketler arası muhafaza ve ikamet müsaadesi üzere düzenlemeleri, göçmenlerin türel statülerini net bir biçimde tanımladığını ve bu şahısların haklarını müdafaa altına aldığını vurgulayan Yerlikaya, “Kanunla getirilen düzenlemeler ve bilhassa muhafaza sistemi, memleketler arası hukukun temel unsurlarına, Avrupa Kurulu prensiplerine ve bilhassa Avrupa İnsan Hakları Kontratı ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarına uygunluğuyla, güçlü bir desteğe sahiptir. Avrupa Kurulu’nun kurucu üyesi olan ülkemizin göç idaresinde benimsediği siyasetler, Avrupa Kurulu’nun 3 temel destek olarak tabir ettiği insan haklarına, demokrasiye ve hukukun üstünlüğüne dayanmaktadır.” sözlerini kullandı.
“DÜZENSİZ GÖÇLE UĞRAŞ TÜM DÜNYADA EN ÖNEMLİ MESELELER ORTASINDA YER ALMAKTADIR”
Bakan Yerlikaya, 6458 sayılı kanunun getirdiği en kritik düzenlemelerden birinin, tüm kanunun uygulanmasına temel teşkil eden 4. hususta yer aldığını belirterek, “Bu unsura nazaran hiç kimse azaba, insanlık dışı, onur kırıcı ceza yahut muameleye tabi tutulamaz. Irkı, dini, tabiiyeti, belirli bir toplumsal kümeye mensubiyeti yahut siyasi fikirleri hasebiyle hayatının yahut hürriyetinin tehdit altında bulunacağı bir yere gönderilemez. AİHM içtihatlarından olan ‘otomatik durdurucu’ tesir de kanunlarımızın temel yeniliklerinden birini oluşturmaktadır.” formunda konuştu.
Düzensiz göçle uğraşın tüm dünyada esas sıkıntılar ortasında yer aldığını belirten Yerlikaya, şöyle konuştu:
“Göç idaresinin tüm alanlarında olduğu üzere, sistemsiz göç ve göçmen kaçakçılığıyla uğraş ve hudut dışı süreçlerinin tamamında, hukuk, insan hakları ve medeniyet kıymetlerimizi referans almaktayız. Ülkemiz, insan haklarına hürmet temelinde yürütülen bir hudut dışı düzeneğine sahiptir. Geri gönderme merkezlerinin tamamı başkanlığımızca, ‘kötü muameleye sıfır tolerans’ prensibiyle işletilmektedir. Geri gönderme merkezleri, taraf olduğumuz milletlerarası mukaveleler ve iç hukukumuzda yer alan kurumlar tarafından haberli ve habersiz denetlenmektedir.”
Yerlikaya, Taşınabilir Göç Noktası araçlarının da sistemsiz göçle çaba kapsamında, medeniyet kıymetleri, insan hakları ve hukuk temelinde yürüttükleri eforlarının bir sonucu olarak uygulamaya geçirildiğini söyledi.
İstanbul’da 5 yıla yakın valilik vazifesinde bulunduğunu anımsatan Yerlikaya, sistemsiz göçle gayret için hizmete aldıkları 270 Taşınabilir Göç Noktası aracıyla 1 milyon 678 bin kimlik denetimi yaptıklarını ve 142 bin sistemsiz göçmeni tespit ederek geri gönderme merkezlerine gönderdiklerini kaydetti.
İnsan hakları ile ilgili yaklaşımlarını ve faaliyetlerini en güzel anlatan uygulamalarından birinin de YİMER 157 Davet Merkezi olduğunu kaydeden Yerlikaya, “Göç Yönetimi Başkanlığımız bünyesinde kurulan, acil yardım ve ihbar çizgisi olan YİMER 157 Davet Merkezi, şimdiye kadar 20 milyondan fazla davet almıştır. 5 lisanda, 7-24 hizmet veren YİMER, yabancılardan gelen her türlü bilgi talebini ve yardım ihbarını titizlikle kıymetlendirmekte, olaylara süratli müdahalede bulunmamızı sağlamaktadır. YİMER 157, kolluk kuvvetleri uyumuyla 15 binden fazla kişinin hayatını kurtarmıştır.” dedi.
Bakan Yerlikaya, konferansın düzenlenmesinde emeği geçenlere teşekkür etti. Konferansta, Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, Yargıtay Lideri Ömer Kerkez, Sayıştay Başkanı Metin Yener, Azerbaycan Anayasa Mahkemesi Lideri Farhad Abdullayev, Türkiye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yargıcı Prof. Dr. Saadet Yüksel ve AİHM yargıçlarının yanı sıra Azerbaycan, Romanya ve Moldova Anayasa Mahkemesi üyeleri ile yargı mensupları da yer aldı.