Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Mahmut Asmalı, “Kanaat iktisadından kastettiğimiz, yatırımların ve büyümenin dizginlendiği bir durum değil, tersine, sürdürülebilir bir ekonomik kalkınmanın sağlandığı bir düzlemdir. Bu yaklaşım, Türkiye’nin global arenada rakipleri karşısında rekabet avantajını muhafazayı hedeflemektedir.” dedi.
MÜSİAD’ın katkılarıyla Memleketler arası Teknolojik, Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Vakfı (UTESAV) tarafından hazırlanan “Tüketim İktisadından Kanaat Ekonomisine” başlıklı rapor kamuoyu ile paylaşıldı.
Raporun değerlendirme toplantısına MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı, UTESAV Mütevelli Heyeti Lideri ve MÜSİAD Genel Lider Vekili Ahmet Doğan Alperen, raporun editörü ve müellifi Prof. Dr. Nurullah Gür ile davetliler katıldı.
Toplantıda konuşan Asmalı, raporun, iktisadi yapının üç ana aktörü olan bireyler, şirketler ve devlet bazında israfın önlenmesi ve kaynakların aktif kullanılması gerekliliğini vurguladığını söyledi.
Her bir ekonomik aktör için farklı odak noktaların olduğunu anlatan Asmalı, şunları kaydetti:
“Bireyler ve haneler açısından, çok tüketim eğilimi üzerine eğildik. Şirketler tarafında ise döngüsel iktisat anlayışını ele aldık. Devletin rolü ise kamu harcamaları ve kaynakların aktif kullanımıyla ilgili olacaktır. Bu bağlamda, tasarruf ve kaynakların aktif kullanımı her üç aktör için de kritik değere sahip. Lakin raporda da belirtildiği üzere, çok kemer sıkma siyasetlerinin ve ekonomiyi gereksiz yere daraltmanın hedeflenmediğinin altını çizmeliyiz.
Zira kimi kalemlerde çok tasarruf, ekonomik, toplumsal ve çevresel sıkıntıların tahlilini engelleyebilir. Kanaat iktisadından kastettiğimiz, yatırımların ve büyümenin dizginlendiği bir durum değil, tersine, sürdürülebilir bir ekonomik kalkınmanın sağlandığı bir düzlemdir. Bu yaklaşım, Türkiye’nin global arenada rakipleri karşısında rekabet avantajını müdafaayı hedeflemektedir. Tüketirken, yatırım yaparken ve büyürken aşırılıkları törpüleyerek, ekonomimizin bağışıklığını güçlendirmek ve finansal krizler ile etraf felaketlerine karşı daha dirençli hale gelmek temel gayelerimiz olmalıdır.”
Asmalı, iktisadın temel problemlerinin, kaynakların sonlu, insan gereksinimlerinin ise sınırsız olmasından kaynaklandığını vurgulayarak, asıl kıymetli olanın bu hudutlu kaynakların hangi hedefler doğrultusunda kullanıldığı olduğunu söyledi.
İktisadi gayelerin yanlışsız belirlenmesi, israfın önlenmesi ve kaynakların faal kullanımının büyük değer taşıdığını anlatan Asmalı, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu üç öge, bireyler, şirketler ve devlet üzere tüm ekonomik aktörler için kritik kıymettedir. Kaynakların israf edilmesi gereksiz tüketim ve çok borçlanmayı tetikleyerek hem finansal hem de çevresel krizlere neden olmaktadır. Çok tüketimin en somut örneklerinden biri besin israfıdır. Dünya genelinde üretilen besinin yüzde 20’si kaybolmakta ya da israf edilmektedir ve bu kaybın yıllık ekonomik pahası yaklaşık 1 trilyon dolardır.”
“GİRDİ MALİYETLERİNİ DENETİM ETMEK ÇOK ÖNEMLİ”
Asmalı, şirketler için kaynakların hakikat kullanımının öncelikli olduğunu belirtti.
Kaynakların aktif kullanımının, şirket karlılıkları için de hayati değere sahip olduğunu kaydeden Asmalı, şöyle devam etti:
“Bu birden fazla vakit göz gerisi edilen bir konudur. İnşaat kesiminde de arkadaşlarımıza şu tavsiyede bulunuruz. Şayet maliyeti 100 lira olan bir eseri yüzde 10 kar marjıyla 110 liraya satıyorsanız, maliyeti yüzde 10 azaltarak, yani 100 liradan 90 liraya çekerek karınızı 20 liraya çıkarabilirsiniz. Böylelikle, yüzde 10 maliyet tasarrufu ile kar yüzde 100 artmış olur. Girdi maliyetlerini denetim etmek bu nedenle çok kıymetlidir. İsrafın önüne geçmek ve kaynakları daha verimli kullanmak ismine gerçek dalın döngüsel iktisat modeline geçişi kritik bir adımdır. Döngüsel iktisat, atık ölçüsünü en aza indirmeyi ve eserlerin, gereçlerin iktisatta mümkün olduğunca uzun müddet kalmasını sağlamayı gayeler.”
Asmalı, toplam harcama açısından bireyler ve şirketler ön planda olsa da devletin iktisattaki rolünün de son derece değerli olduğunu, devletin, tüketim ve yatırım harcamaları ile ekonomiyi direkt etkilerken, birebir vakitte düzenleyici, denetleyici, koordine edici ve piyasa yapan fonksiyonları sayesinde iktisadın genelinde büyük tesirlere sahip olduğunu söyledi.
Dünya genelinde kamu dalının harcamalarını artırma eğiliminde olduğunu ve bu durumun, kamu harcamalarının aktifliğini daha da kıymetli hale getirdiğini lisana getiren Asmalı, “Ancak israfın önüne geçmek için devletin küçültülmesi tahlil değildir, asıl kıymetli olan, kamu bölümünü daha aktif hale getirmektir.” dedi.
“DÖNGÜSEL İKTİSAT İLE ŞİRKETLERDE KAYNAK VERİMLİLİĞİ YÜZDE 3 ARTIYOR”
Raporun editörü ve müellifi Prof. Dr. Nurullah Gür de tasarruflar ve faal kaynak kullanımının bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerektiğini vurguladı.
Ekonomideki tüm aktörlerin bu hususta sorumlulukları olduğunu belirten Gür, “Raporu, hane halkı, şirketler ve devleti kapsayacak halde hazırladık. Döngüsel iktisada geçişin, şirketlerde kaynak verimliliğini yüzde 3 oranında artırdığını tespit ettik. Global ölçekte bu modelin uygulanmasıyla orta vadede 4 trilyon dolarlık bir ekonomik çıkar sağlanabilir.” diye konuştu.
Gür, Türkiye’nin tasarruf stokunun ulusal gelire oranının yüzde 33 olduğunu, gelişmekte olan ülkelerde ise bu oranın yüzde 40 civarında bulunduğunu belirtti.
Aradaki 7-8 puanlık farkın cari açık olarak geri döndüğüne dikkati çeken Gür, şu değerlendirmede bulundu:
“Buradaki sıkıntı yalnızca insanların daha az tasarruf etmesi değil. Birebir vakitte, tasarruflarımızı iktisada aktif bir biçimde yönlendiremiyoruz. Ayrıyeten Türkiye’de tasarrufların bir kısmı kayıt dışı. Bu tasarrufları iktisada kazandırmak için çeşitli siyasetler uyguluyoruz lakin bu gerçekliği göz gerisi edemeyiz.”